W jaki sposób sąd ustala winę w rozkładzie pożycia?

Zgodnie z art. 57 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.”

W myśl § 2 w/w artykułu, „Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.”.

Powyższe oznacza, że co do zasady, sąd orzekając o rozwodzie, musi też ustalić i orzec, czy i który z małżonków jest winny rozkładu pożycia.

W jaki sposób sąd decyduje kto ponosi winę?

Na zasadach ogólnych, sąd czyni swe ustalenia na podstawie zebranego materiału dowodowego, dokonując jego swobodnej oceny zgodnie z uznaniem sędziowskim. Winna być ona oparta na prawidłowo zebranym materiale i być zgodna z zasadami logiki i doświadczenia życiowego.

Zgodnie z wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 12 marca 2010 r. sygn. I ACa 35/2010 „Orzekając w przedmiocie winy sąd winien ustalić czy występuje sprzeczność zachowania się albo postępowania małżonka z normami prawnymi lub zasadami współżycia, określającymi obowiązki małżonków, a sprzeczności tej towarzyszy umyślność lub niedbalstwo tegoż małżonka. Nadto między takim zachowaniem się lub postępowaniem małżonka, a powstałym rozkładem pożycia małżeńskiego musi istnieć związek przyczynowy. A zatem nie każde naruszenie obowiązków małżeńskich stanowić będzie o winie danego małżonka lecz tylko te, które miało wpływ na spowodowanie (bądź utrwalenie) rozkładu pożycia małżeńskiego.

To czy dane zachowanie można uznać za zawinione – każdorazowo uzależnione jest zatem od konkretnego stanu faktycznego.

Związek przyczynowy

Należy pamiętać, że nie każde zachowanie stojące wprost w sprzeczności z obowiązkami małżeńskimi świadczy o winie. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego – Izba Cywilna z dnia 28 września 2000 r. sygn. IV CKN 112/2000 „związek jednego z małżonków z innym partnerem w czasie trwania małżeństwa, lecz po wystąpieniu zupełnego i trwałego rozkładu pożycia między małżonkami, nie daje podstawy do przypisania temu małżonkowi winy za ten rozkład.”

Orzeczenie to wskazuje wprost, iż by uznać winę danego małżonka, należy wykazać że zupełny i trwały rozkład pożycia nastąpił w wyniku i w związku z jego zawinionym zachowaniem. Podobnie też: Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 26 stycznia 2000 r. sygn. I ACa 10/2000 „na gruncie przepisów rozwodowych należy za zawinione uznać działanie lub zaniechanie będące wyrazem woli małżonka, które naruszając obowiązki określone przepisami, prowadzi do rozkładu pożycia małżeńskiego. Do przypisania małżonkowi winy nie jest konieczne, by zamiarem małżonka było objęte określone działanie lub zaniechanie, zmierzające do rozkładu pożycia, lecz wystarczy możliwość przewidywania znaczenia skutków danego działania lub zaniechania naruszającego przepisy prawa.”