Czy paragon może być dowodem w sprawie o rozwód?

Dochodząc zapłaty alimentów, czy to w ramach sprawy o rozwód, czy też w ramach powództwa o alimenty, należy zazwyczaj wykazać tzw. usprawiedliwione potrzeby uprawnionego.

W niemal każdym przypadku, dowodem na tą okoliczność jest przesłuchanie stron. W trakcie składania zeznań, sąd w mniej lub bardziej szczegółowy sposób wypytuje jakiego rodzaju wydatki ponoszone są na utrzymanie osoby uprawnionej do alimentów, względnie jakie jej potrzeby nie są zaspokojone (np. z powodu braku dostatecznych środków).

Zdarza się oczywiście, że w trakcie przesłuchania sąd nie wnika w szczegóły i zadawanymi pytaniami nie wyczerpuje tematu ponoszonych wydatków. Dzieje się tak zwłaszcza, gdy dany sędzia, rozstrzygnięcie o alimentach ma zwyczaj opierać przede wszystkim na doświadczeniu życiowym i znajomości (z urzędu) obowiązujących cen i przeciętnych kosztów utrzymania. W sytuacjach tych warto pamiętać, by zeznająca strona z własnej inicjatywy dopowiedziała brakujące informacje.

Poza dowodem z przesłuchania Stron, okoliczności związane z potrzebami uprawnionego, wykazać można w zasadzie każdym innym dopuszczalnym środkiem dowodowym.

W szczególności, celem wykazania np. szczególnych potrzeb dziecka, związanych choćby z potrzebą ponoszenia niestandardowych kosztów, można wnosić o przesłuchanie świadków. O ile rzeczą oczywistą jest, że każde dziecko wymaga nakładów na żywność, ubranie, obuwie, o tyle np. z uwagi na pewną indywidualną sytuację, niektórzy uprawnieni wymagają ponoszenia dodatkowych wydatków z uwagi na stan zdrowia, umiejętności (lub ich brak), zainteresowania czy szczególne potrzeby.

Zakres wydatków, udowodnić można także za pomocą dokumentów, np. faktur, umów, rachunków, potwierdzeń przelewów. Z doświadczenia życiowego wynika, że mało który rodzic gromadzi komplet tego rodzaju dowodów. Robiąc zakupy na targu czy małym sklepie, mało kto myśli o tym, by poprosić sprzedawcę o imienną fakturę.

Czy wydatki na dziecko można wykazać zwykłym paragonem?

Teoretycznie, dowodem w sprawie może być wszystko, a zatem paragon również. Praktyka sądowa uczy jednak, że sąd bardzo niechętnie przeprowadza tego rodzaju dowód. Przyczyną jest pogląd, że wiarygodność takiego materiału jest znikoma. Z paragonu nie wynikają bowiem choćby dane nabywcy. W wyroku z dnia 6.II.2014 r. sygn. I ACa 714/13 Sąd Apelacyjny w Białymstoku, Wydział I Cywilny wskazał, że: „Dokumenty prywatne w formie paragonów, faktur, dowodów spłat, harmonogramów spłat, podpisane także przez samą stronę, korzystają jedynie z domniemania autentyczności oraz z tego, że osoba, która je podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Z tego rodzaju dokumentów i domniemaniem nie łączy się jednak domniemanie zgodne z prawdą oświadczenia w nich zawartego. Dokumenty tego rodzaju nie są dowodami rzeczywistego stanu rzeczy, co oznaczała, iż nie mogą one dowodzić wprost dokonania przez jedną ze stronę nakładów na majątek drugiej strony.”

 

Wnioskując o przeprowadzenie tego rodzaju dowodu, należy zatem jednocześnie wnieść o przesłuchanie strony, na okoliczność nabycia towarów lub usług stwierdzonych danym paragonem. Alternatywnie, jeżeli zapłata nastąpiła kartą płatniczą, można przedłożyć dowód płatności lub wyciąg z rachunku bankowego. Jeżeli treść tych dowodów koresponduje z kwotą ujętą na paragonie, sąd nie powinien mieć wątpliwości, że wydatek faktycznie został poniesiony przez daną stronę.

Jeżeli jednak sąd nie dopuści dowodu z paragonu, należy pamiętać by wnieść tzw. zastrzeżenie do protokołu (w trybie art. 162 k.p.c.) zarzucając, że oddalone wnioski dowodowe były istotne, albowiem ich celem było ustalenie faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), nadto przeprowadzenie dowodu z paragonu nie jest wyłączone przez jakikolwiek przepis kodeksu postępowania cywilnego. Oddalając ów wniosek, sąd dopuszcza się obrazy przepisów postępowania, albowiem paragon, choć nie jest dokumentem urzędowym czy prywatnym, jest tzw. innym środkiem dowodowym (art. 309 k.p.c.), z którego dowód może zostać przeprowadzony przy odpowiednim zastosowaniu przepisów rozdziału 2 k.p.c. Zestawiając zatem ów inny środek dowodowy z dowodem z przesłuchania strony, która poczyniła wydatek stwierdzony paragonem, istnieje możliwość wykazania faktu poniesienia wydatku stwierdzonego owym paragonem i zweryfikowania jego autentyczności.