Prawomocność wyroku orzekającego rozwód, skutkuje m.in. ustaniem wspólnoty majątkowej małżeńskiej (o ile wspólnota ta nie ustała wcześniej np. w skutek zawarcia intercyzy). Zdarzenie to, umożliwia dokonanie podziału majątku wspólnego.
Podział ten, może nastąpić bądź w drodze umowy, lub przed sądem.
Umowa o podział majątku wspólnego, co do zasady nie wymaga zachowania formy szczególnej. Jeżeli jednak przedmiotem podziału mają być nieruchomości – dla ważności w/w umowy wymaganym jest jej zawarcia w formie aktu notarialnego.
W braku porozumienia i ugodowego dokonania podziału majątku, pozostaje możliwość wszczęcia sprawy o podział majątku wspólnego.
W wielu takich sprawach, głównym przedmiotem podziału jest mieszkanie lub dom.
Nieruchomość może zostać podzielona na wiele sposobów. Podstawowy sposób działu, to tzw. podział fizyczny. W przypadku nieruchomości – odbywa się on czy to poprzez geodezyjne wytyczenie nowych działek, lub poprzez wyodrębnienie samodzielnych lokali (co czasami warunkowane jest uprzednim wykonaniem stosownych prac adaptacyjnych).
Jeżeli podział fizyczny nie jest możliwy lub Strony o niego nie wnoszą, podział majątku wspólnego może nastąpić poprzez przyznanie danej rzeczy jednemu współwłaścicielowi na jego wyłączną własność, z obowiązkiem spłaty. Jej wysokość (na wypadek sporu), ustala się zazwyczaj poprzez sporządzenie stosownej opinii przez biegłego sądowego.
Jeżeli taki sposób podziału jest niemożliwy lub żadna ze Stron nie domaga się przyznania danej rzeczy na jej wyłączną własność, sąd zarządzi sprzedaż danego aktywu i podział tak uzyskanych środków.
Nieco inaczej przedstawia się sytuacja, gdy dom został wybudowany w trakcie trwania małżeństwa na działce stanowiącej własność tylko jednego z małżonków. Taka nieruchomość co do zasady nie wchodzi do majątku wspólnego Stron i nie podlega podziałowi (choć teoretycznie w pewnych stanach faktycznych możliwym jest ustalanie, że nieruchomość stanowi majątek wspólny). Nie stoi to jednak na przeszkodzie czynienia rozliczeń tzw. nakładów. W sytuacji tej dochodzi bowiem do wzbogacenia majątku osobistego jednego z małżonków kosztem majątku wspólnego Stron.
Należyty pamiętać, że w ramach sprawy o podział majątku wspólnego przedmiotem podziału są wyłącznie aktywa – a nie zobowiązania (np. kredyty).
